دانشآموزان با پایان تحصیلات خود در مقطع متوسطه اوّل و قبل از ورود به متوسطه دوم با موضوع انتخاب رشته تحصیلی مواجه میشوند. این انتخاب رشته در آینده شغلی آنها تاثیرگذار است. در چند سال اخیر با توجه به گسترش بیکاری در بین افراد تحصیل کرده، دانشآموزان علاقه بیشتری برای ادامه تحصیل در رشتههای کار و دانش و هنرستانهای فنی پیدا کردهاند.
به همین دلیل در این مقاله قصد داریم تا به معرفی رشتههای کار و دانش و نقش آن در مهارتآموزی و اشتغال بپردازیم.
چگونه در رشتههای کار و دانش ادامه تحصیل بدهیم؟
دانشآموزان بعد از خاتمه دوره متوسطه اوّل و در انتهای سال نهم باید به انتخاب رشته بپردازند. آنها از بین رشتههای زیر باید یک گزینه را انتخاب کنند:
- ریاضیفیزیک
- علومتجربی
- علومانسانی
- فنی و حرفهای
- کار و دانش
- معارف اسلامی
سه دسته اول به رشتههای نظری معروف هستند. در رشتههای نظری بیشتر با مفاهیم تئوری مواجه میشویم و به مباحث عملی کمتر پرداخته میشود. این در حالی است که در رشتههای فنی و حرفهای و به خصوص رشتههای کار و دانش مباحث عملی در اولویت قرار دارد.
آموزش مباحث عملی به دانشآموزان رشتههای کار و دانش باعث میشود تا آنها تجربه بیشتری نسبت به سایر دانشآموزان پیدا کنند. آمادگی که هنرستانهای کار و دانش در دانشآموزان ایجاد میکنند باعث میشود تا آنها ظرفیت بیشتری برای ورود به بازار کار داشته باشند.
آشنایی با رشتههای کار و دانش در هنرستانها
رشتههای کار و دانش در هنرستانها دارای سه گرایش و بیش از ۱۵۰ زیرشاخه هستند. در هنرستانهای کار و دانش علاوه بر دروس تئوری مصوب آموزش و پرورش به ارائه مباحث عملی به دانشآموزان پرداخته میشود. در رشتههای کار و دانش بیشتر مباحث آموزشی به صورت کارگاهی ارائه میشود تا دانشآموزان بتوانند به صورت جامعتری مباحث آموزشی را فرابگیرند. سه گرایش اصلی در کار و دانش عبارتند از:
- صنعت
- خدمات و کشاورزی
- هنر
معرفی رشته های کار و دانش در شاخه صنعت
شاخه صنعت یکی از پرکاربردترین گروههای کار و دانش است که رشتههای زیادی در آن قرار دارند. مهمترین مزیت رشتههای کار و دانش در شاخه صنعت این است که دارای بازار کار خوبی هستند و هنرآموزان میتوانند به راحتی بعد از اتمام تحصیل وارد بازار کار شوند.
مهم ترین رشته های این شاخه را در جدول زیر مشاهده می کنید:
برق ساختمان | الکترونیک صنعتی | برق صنعتی | مکانیک صنایع |
نساجی عمومی | کارهای عمومی ساختمان | کارهای فلزی ساختمان | تزئینات داخلی ساختمان |
نقشهکشی ساختمان | ماشینهای الکتریکی | تراشکاری | تاسیسات حرارتی و برودتی |
تاسیسات بهداشتی ساختمان | نصب و سرویس آسانسور | تعمیر موتورهای دیزل دریایی | سنگ کاری و کاشی کاری |
معماری آینهکاری | ریختهگری | آبکاری فلزات | برنامهنویسی پایگاه داده |
تصویرسازی دیجیتالی | عیبیابی سیستمهای رایانه ای | تولید و توسعه دهنده پایگاههای اینترنتی | تولیدکننده چند رسانهای |
برنامهنویسی بازیهای رایانهای | اتوماسیون صنعتی | تعمیر ابزار دقیق | تابلوسازی برق صنعتی |
تعمیر لوازم خانگی برقی | تعمیر تلفنهای رومیزی و همراه | تاسیسات گرمایشی | تاسیسات گازرسانی ساختمان |
سیستمهای صوتی و تصویری | طراحی و توسعه صفحات وب | فرزکاری CNC | ساخت مصنوعات فلزی |
روکشکاری چوبی | مبلسازی مدرن | پلاستیک کار | تعمیر و نصب ماشین ابزار |
تاسیسات حرارت مرکزی | ماشین ابزار | ناظر فنی چاپ | چاپ افست |
مدلسازی | مبلسازی کلاسیک | تعمیر خودروهای تجاری | تزئینات داخلی چوبی |
خدمات پس از فروش خودروهای سبک | جوشکاری گاز محافظ | اپراتور CNC چوب | بازسازی مبلمان |
تاسیسات گازرسانی ساختمان | تراشکاری CNC | تعمیر موتور خودرو | کابینتسازی چوبی |
قالبسازی فلزی | نقشهکشی صنعتی به کمک رایانه | مکانیک تراکتور | تاسیسات سرمایشی |
تاسیسات مستقل ساختمانهای مسکونی | تاسیسات بهداشتی ساختمان |
معرفی رشتههای کار و دانش در شاخه کشاورزی و خدمات
بسیاری از رشتههای کار و دانش بر اساس ظرفیت موجود در بازار ایجاد میشوند. امور خدماتی در کنار فعالیتهای کشاورزی از جمله ظرفیتهایی هستند که نیاز به نیروی متخصص زیادی دارند.
البتّه بهتر است که مسئولان هر چند سال با بازنگری ظرفیتهای بازار کار به اصلاحاتی در برخی از رشتهها و ظرفیتهای آنها اقدام کنند. خوشبختانه در زمینه امور کشاورزی و دامی ظرفیتهای خوبی برای اشتغال فارغ التحصیلان رشتههای کار و دانش وجود دارد. در ادامه لیست رشتههای کار و دانش در شاخه کشاورزی و خدمات را مشاهده میکنید:
امور اداری | حسابداری مالی | هتلداری | ایمنی و آتشنشانی |
مددیاری سالمندان | مددیاری افراد با نیروهای ویژه | تولید نهال و جنگل کاری | زراعت غلات و حبوبات |
پرورش قارچ خوراکی | پرورش میوههای هستهدار | کشت و کار مکانیزه | فرآوری آبزیان و تولید کنسرو |
پرورش پرندگان زینتی | تعمیر ماشینهای ثابت کشاورزی | تعمیر موتورهای سبک کشاورزی | ایجاد و نگهداری فضای سبز |
پرورش صنعتی دامهای سنگین | تکثیر ماهیان گرم آبی | پرورش صنعتی دامهای سبک | پرورش درختان گرمسیری |
پرورش ماهیان گرم آبی | پرورش زنبور عسل و کرم ابریشم | پرورش و نگهداری اسب | پرورش میگو |
پرورش ماکیان | تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی | راهنمای گردشگری | بورس و اوراق بهادار |
دریانوردی صیادی | زراعت گیاهان علوفهای و غده ای | مرغداری صنعتی | کشت گیاهان دارویی و زعفران |
پرورش گیاهان جالیزی و سبزی | تولید نهال و جنگل کاری | پرورش گل و گیاه آپارتمانی | پرورش میوههای دانهدار و دانهریز |
پرورش میوههای هستهدار | تولید صنعتی فرآوردههای لبنی | تولید فرآوردههای گوشتی |
معرفی رشتههای کار و دانش در شاخه هنر
هنرستانهای کار و دانش ظرفیت خوبی در آموزش و تربیت هنرمندان دارند. هنرمندان میتوانند به عنوان سفیران فرهنگی به جوامع کمک کنند تا در کنار رشد ظرفیتهای صنعتیاقتصادی، شاهد رشد و گسترش فرهنگ و هنر در جامعه نیز باشیم. خوشبختانه در سالیان اخیر ظرفیتهای خوبی برای اشتغال فارغالتحصیلان رشتههای کار و دانش در شاخه هنر ایجاد شده است. مهمترین رشتههای این گروه عبارتند از:
عکاسی | معماری داخلی | سفالگری | تصویربرداری |
چهرهسازی | نگارگری | منبتکاری | طراحی بستهبندی |
طراحی و نقاشی فرش | نقاشی ایرانی | نوازندگی ساز ایرانی | نوازندگی ساز جهانی |
آواز ایرانی | آواز جهانی | خیاطی لباس زنانه | دستیاری طراحی لباس |
هنر آیینه کاری | مدیریت آشپزی و قنادی | خیاطی لباس شب و عروس | طراحی طلا و جواهر |
خیاطی مردانه دوز | عکاسی دیجیتال | دوخت لباسهای محلی | ساز سازی (سنتور و سهتار) |
سازسازی (سهتار و ساز ضربی) | طلا و جواهر سازی | قلم زنی روی فلز | صحافی و جلد سازی |
هنر معرق کاری | چاپ باتیک و سیلک اسکرین | چاپ باتیک و قلم کار | چاپ دستی |
کاغذ سازی | سراجی کفش | هنر فرش | گرافیک رایانه ای |
تصویرسازی و جلوههای رایانهای | دستیاری تهیه لباسهای نمایشی | صفحهآرایی | معرفی کاشی |
خاتم کاری | خاتم سازی | تراش و تزئین شیشه و کریستال | تراش سنگهای قیمتی |
کاشی سازی هفت رنگ | سفال و لعاب |
همان طور که د ر سه شاخه اصلی بالا مشاهده کردید رشتههای کار و دانش ظرفیت خوبی را برای سلایق مختلف بهوجود آوردهاند بهگونهای که تقریباً میتوان گفت برای تحصیل در هنرستانهای کار و دانش هیچ رشتهای وجود ندارد که از قلم افتاده باشد.
مزیت رشتههای کار و دانش به نسبت سایر رشتهها
در رشتههای کار و دانش تمرکز بر روی مهارتآموزی دانشآموزان گذاشته شده است. از همینرو بهجای دروس تئوری، شاهد ارائه درس متنوع عملی هستیم. دانشآموزی که در دوره سه ساله هنرستانهای کار و دانش مباحث آموزشی را به خوبی فرا بگیرد شانس زیادی برای اشتغال و ورود به بازار کار دارد.
آینده رشتههای کار و دانش
از ویژگیهای مهم رشتههای کار و دانش این است که به پرورش تکنسینهایی پرداخته میشود که دقیقا مورد نیاز صنایع و بخشهای مختلف در کشور هستند. داشتن تواناییهای فنی در کنار دانش باعث میشود تا این تکنیسینها بتوانند به عنوان بازوی محرکه کسب و کارها فعالیت کنند. خوشبختانه ظرفیتهای لازم برای تحصیلات تکمیلی در رشتههای کار و دانش وجود دارد و فارغالتحصیلان هنرستانهای کار و دانش میتوانند تا هر مقطعی که تمایل داشته باشند به ادامه تحصیل بپردازند.
سخن پایانی
از آنجایی که رشتههای کار و دانش بیشتر بر روی موضوعات عملی و مورد نیاز بازار کار تمرکز دارند به دانشآموزان دیدگاه خوبی برای اشتغال میدهند. مجمع خیرین توسعه و ترویج آموزش فنی و حرفهای سعی دارد تا با تسهیلگری بین هنرستانهای کاردانش و صنایع به شناسایی ظرفیتهای جدیدی در این زمینه بپردازد. مجمع خیرین که شامل مجموعهای از اساتید و کارآفرینان برتر کشوری است، سعی دارد تا با سرمایهگذاری بر روی موضوعات مهارتی زمینه را برای رشد اشتغال مولد و توسعه اقتصاد پایدار در ایران عزیزمان فراهم آورد.