تست شغلی ابزاری است که می‌توان با کمک آن به بررسی شخصیت، توانایی‌های فردی، استعداد، سطح مهارت‌های نرم و رفتارشناسی در یک فرد پرداخت. شناخت این موارد به کارشناسان منابع انسانی کمک می‌کند تا بتوانند پرسنل مورد نیاز خود را برای پست‌های مختلف سازمانی استخدام کنند.
تست شغلی نوع آزمون است که سعی می‌کند با پرسیدن سوالاتی از یک فرد به شناخت دقیقی از علایق و انگیزه‌های او در یک زمینه خاص دست پیدا کند. با کمک تست شغلی، بر اساس شرایط هر فردی می‌توان به او یک مسیر شغلی مناسب را معرفی کرد. چنین تست‌هایی در کنار فرم‌های هدایت تحصیلی که در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرند، بهترین ابزارها برای کمک به یک فرد در انتخاب شغل هستند.
سوالی که ذهن افراد بسیاری را به خود درگیر کرده این است که اهمیت تست شغلی چیست و چرا تا همین چند سال پیش برای اشتغال نیازی به تست‌شغلی نداشتیم؟
در پاسخ باید بگوییم که در چند سال اخیر ماهیت کسب و کارها به شدت تغییر کرده است. به همین دلیل موقعیت‌های شغلی نیز به شدت تخصصی و حرفه‌ای شده‌اند. سازمان‌های چابک همواره به دنبال نیروهای متخصص و یادگیرنده هستند از همین‌رو انجام تست‌های شغلی کمک می‌کند تا یک سازمان خیلی سریع به نیروهای مناسب خود دسترسی پیدا کند و منابع سازمانی صرف فرآیندهای پیچیده استخدام نیرو نشوند. همچنین زمان نیروی انسانی کمتر در فرآیندهای استخدام تلف می‌شود.
بیشتر بخوانیم: ایکیگای چیست و چه تاثیری بر روی توسعه فردی دارد؟
در هر تست شغلی موضوعات مختلفی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. اما تقریبا می‌توان گفت که تمامی موارد زیر در یک تست مورد توجه هستند:
هدف از تست‌های شغلی این است که علاقۀ یک فرد را به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها به‌دست آورند. اگر یک نفر بتواند به سراغ شغلی برود که بر اساس علایق شغلی او باشد می‌تواند نتایج بهتری را به‌دست آورد.
هر شغل و پست سازمانی نیاز به یک سری خصوصیات شخصیتی و رفتاری دارد. شخصیت یک فرد و رفتارهایی که از او سر می‌زند، برای انجام وظایف یک شغل خاص مناسب هستند. به همین دلیل تست‌های شغلی با شناخت شخصیت و رفتارهای احتمالی یک فرد در موقعیت‌های مختلف می‌پردازند.
اگر فردی براساس استعداد و مهارت‌های ذاتی و اکتسابی که دارد به انتخاب شغل و حرفه خود بپردازد، احتمال موفقیت بیشتری دارد. در یک تست شغلی سعی می‌شود تا به میزان استعداد و مهارت‌هایی که یک فرد در حوزه‌‌های مختلف دارد توجه ویژه‌ای شود.
هر انسانی در طول زندگی خود ارزش‌ها و معیارهایی دارد. اگر یک شغل بتواند در جهت تحقق این ارزش‌ها باشد، برای فرد رضایت بیشتری را به همراه می‌آورد. ارزش‌هایی که هر کسی دارد به او در رسیدن به توسعۀ فردی و تعالی کمک می‌کنند.
یک تست شغلی سعی دارد تا به مدیران منابع انسانی و همچنین خود فرد نقاط قوت و ضعف را معرفی کند. شناخت قوت‌ها و ضعف‌ها، علاوه‌بر جایگاه‌یابی شغلی به یک شخص برای خودشناسی و خودیابی کمک خواهد کرد. همچنین با استفاده از این نقاط ضعف و قوت می‌توان به سراغ آموزش‌های تکمیلی و یادگیری بیشتر رفت.
در اینجا به معرفی انواع تست‌های شغلی می‌پردازیم:
تست شخصیت شناسی MBTI به مدیران منابع انسانی یک سازمان کمک می‌کند تا به درک درستی از شخصیت یک فرد در موقعیت‌های مختلف شغلی برسند. این تست شغلی 4 مشخصه رفتاری: برونگرایی و درونگرایی، حسی و شهودی، منطقی یا احساسی، قضاوتگر یا ادراکی بودن یک فرد را مشخص می‌کند. افراد بعد از انجام این تست در دسته‌های 16 گانۀ تیپ‌های شخصیتی قرار می‌گیرند که هر تیپ برای یک شغل مناسب است.
در این تست که بیشتر از آن در مشاوره‌های شغلی و برای تحلیل رفتار یک فرد استفاده می‌شود، از نتایج تست می‌توان برای تیم‌سازی، یافتن جایگاه شغلی و تشکیل سازمان‌های منسجم و هدف‌گرا استفاده کرد.
در کنار استعداد و علاقه برای موفقیت در یک موقعیت شغلی باید به هوش و استعداد یک فرد نیز توجه داشت. تست هوش گاردنر-مک کنزی از جمله تست‌های شغلی است که به مدیران منابع انسانی کمک می‌کند تا بهترین گزینه‌ها را برای تصدی یک شغل انتخاب کنند.
این تست میزان رشد شغلی و عملکرد حرفه‌ای یک فرد را در سازمان نشان می‌دهد با کمک این تست میزان تاثیرگذاری عوامل مختلف بر روی موفقیت شغلی به‌دست می‌آید.
امروزه کارکنان یک شرکت برای اینکه بتوانند به رشد سازمان خود کمک کنند باید دارای شخصیت کارآفرینی باشند. تست شخصیت کارآفرین تا حدود زیادی میزان نبوغ، ابتکار و نوآوری را در یک فرد نشان می‌دهد. این ابتکار می‌تواند در حل مسائل یک سازمان تاثیرگذار باشد.
در این تست شغلی بر اساس ویژگی‌های یک فرد، امتیازاتی به او داده می‌شود. در تست هالند 6 تیپ شخصیتی برای موقعیت‌های شغلی در نظر گرفته می‌شود که عبارت‌اند از:
بعد از انجام تست شغلی هالند سه دسته از بین شش دستۀ فوق به فرد معرفی می‌شود که به لحاظ شخصیتی و توانایی نزدیکتر به آن است. هر کدام از این دسته‌ها، مجموعه ای از شغل‌های مرتبط قرار دارند.
یک مقاله کاربردی: چگونه علاقه شغلی خود را بیابیم؟
انگیزه در موفقیت‌های شغلی اهمیت زیادی دارد. در تست سبک انگیزشی غالب سعی می‌شود به بررسی مجموعه‌ای از عوامل پرداخته شود که باعث ایجاد انگیزه در یک فرد می‌شوند.
افرادی که در یک سازمان مشغول به کار هستند، خواسته یا ناخواسته ممکن است دچار تعارض منافع با دیگران شوند. شناخت سبک تعارض یک فرد یکی از موضوعات مهم در تست‌های شغلی است که به رفع تعارضات سازمانی و کاهش اختلاف‌های درون گروهی کمک می‌کند.
تغییرات سریع و وجود ابهام در کسب و کارهای امروزی موجب می‌شود تا استرس کاری یکی از موضوعات شایع برای کارکنان باشد. اینکه یک فرد چگونه با استرس مواجه می‌شود را می‌توان با کمک تست شغلی شناخت. تست سبک مقابله با استرس از جمله تست‌های روانشناسی است که می‌توان از آن برای استخدام نیروی انسانی و درک نحوه مقابله با استرس او استفاده کرد.
این تست از معیارهایی است که روان‌شناسان کار برای بررسی میزان فرسودگی شغلی در یک فرد از آن استفاده می‌کنند. فرسودگی شغلی از جمله عواملی است که باعث کاهش بهره‌وری یک فرد در شغل‌اش می‌شود. با انجام این تست‌شغلی و دستیابی به دلیل فرسودگی می‌توان راهکارهایی را برای مقابله با آن در نظر گرفت.
این تست شغلی بسیار ارزشمند است، زیرا انتظارات یک فرد را از یک شغل نشان می‌دهد. این انتظارات ممکن است مرتبط با موضوعات مالی، رشد و توسعه فردی، یا حتی ارتقاء جایگاه او در سازمان باشند. تست لنگرگاه شغلی کمک زیادی به یک فرد یا مدیران منابع انسانی برای انتخاب در جایگاه‌های درست شغلی می‌نماید.
این تست شغلی به یک فرد کمک می‌کند تا با دستیابی به درک بهتر از نقاط قوت خود، به انتخاب یک شغل مناسب بپردازد. این تست 34 نقطه قوت را در هر فردی مورد ارزیابی قرار می‌دهد و با شناخت 5 نقطه قوت اصلی در فرد پایان می‌یابد. شناخت این نقاط قوت یا ضعف، کمک زیادی در انتخاب مسیر شغلی یا حتی تقویت نقاط ضعف یک فرد خواهد داشت.
مقاله مرتبط: آشنایی با مشاغل کاربردی آینده
هوش هیجانی از ویژگی‌های مهم برای رشد و پیشرفت شغلی است. هوش هیجانی را توانایی یک فرد در شناخت احساسات و هیجانات خود و دیگران تعریف می‌کنند. داشتن سطح مناسبی از هوش هیجانی در محیط‌های کاری می‌تواند بر روی عملکرد شغلی، اعتماد به نفس، ارتباطات و… تاثیر بگذارد.
زمانی یک کارمند سازمان خود وفادار خواهد ماند که سطح رضایت شغلی او در حد متوسط رو به بالا باشد. با تست رضایت شغلی مینه‌سوتا وضعیت کارکنان یک سازمان را در این زمینه مورد ارزیابی قرار می‌دهند. رضایت شغلی در نظام پرداخت، نوع شغل، فرصت‌های پیشرفت، جو سازمانی، سبک رهبری، شرایط محیط کار و… مورد سنجش قرار می‌گیرد.
در یک تست شغلی باید عوامل مختلفی مورد ارزیابی قرار گیرند. یکی از این عوامل، میزان تعهد و وفاداری یک شخص به سازمانش است. تعهد سازمانی می‌تواند عاطفی، هنجاری یا مستمر باشد. این تست به خوبی میزان تعهد سازمانی را نشان می‌دهد و به مدیر منابع انسانی کمک می‌کند تا میزان این تعهد را با راهکارهایی بهبود بخشد.
انجام یک تست شغلی مناسب می‌تواند به مدیران، کارمندان و حتی کارجویان اطلاعاتی را درباره وضعیت آن‌ها و نحوۀ ارتباط با سازمان نشان دهد. از تست‌های شغلی در فرایندهای جذب و استخدام، نگهداشت نیرو، ارتقاء سازمانی، سیستم پاداش و جریمه و… استفاده کرد. اگر از این تست‌ها در جای درست و به‌هنگام استفاده شود، موجب بهبود در عملکرد نیروی انسانی و همچنین افزایش بهره‌وری یک سازمان خواهد شد.
مجمع خیرین توسعه و ترویج آموزش‌های فنی و حرفه‌ای به عنوان یک سازمان مردم نهاد، سعی دارد تا با فرهنگ‌سازی زمینه مهارت جوانان و اشتغال پایدار در کشور را فراهم آورد. افزایش اطلاعات در زمینه انتخاب شغل درست یکی از موضوعاتی است که می‌تواند موجب توسعه اشتغال و رشد کشور شود.
