راهکاری برای کاهش نرخ بیکاری درجامعه: ترویج خود اشتغالی زنان

یکی از آرمانی‌ترین اتفاقاتی که می‌تواند در یک جامعه رقم بخورد،‌ ترویج فرهنگ خوداشتغالی در آن جامعه است. اینکه همۀ افراد تحصیل کردۀ یک جامعه انتظار این را داشته باشند که پس از فارغ‌التحصیل شدن بلافاصله استخدام شوند، به سادگی امکان‌پذیر نیست. جامعه‌ای که افراد آن همگی به دنبال کارمند شدن هستند، آینده‌ی باشکوهی نمی‌تواند داشته باشد. چراکه اعضای آن همگی به دنبال مستقل شدن و پیشرفت‌ نیستند. در این مقاله به اهمیت ترویج خود اشتغالی زنان پرداخته‌ایم، پس با ما همراه باشید.

خود اشتغالی چیست؟

خوداشتغالی یا خویش فرمایی نوعی از اشتغال است که در آن فرد برای خودش کار می‌کند و کارفرمایی ندارد. از مشخصات بارز خود اشتغالی می‌توانیم به ریسک بالای این کار اشاره کنیم. از آنجایی شخص برای خودش کار می‌کند، درآمد ثابتی ندارد و بسته به شرایط می‌تواند درآمد کسب کند. ریسک این کسب و کار بالاتر است.

همچنین نوعی از خودش خود اشتغالی را می‌توانیم در مشاغل آزاد نیز نام ببریم. به این دلیل به مشاغل آزاد نیز خود اشتغالی می‌گویند که در این کسب و کارها نیز فرد کارفرما ندارد و از سیطره استخدام و پیروی از کارفرما راحت است.

وضعیت خود اشتغالی در ایران

برخلاف تحقیقات بلانچ دلاور در ایران اولویت دانشجویان با خود اشتغالی است. فرض بر این است که، از آنجایی که کارمند بودن امنیت شغلی بیشتری دارد و ریسک پایین‌تری نیز دارد، دانشجویان متقاضی کارمند شدن هستند. اما در سال ۹۵ تحقیقی بر روی دانشجویان دختر رشته‌ی کشاورزی انجام شده است که نشان می‌دهد درصد بیشتر دانشجویان دختر علاقه به خود اشتغالی دارند. خود اشتغالی در سه اولویت اول این دانشجویان قرار داشته است.

مهمترین انگیزه‌ها، برای خود اشتغالی و ترویج آن در بین دانشجویان عبارتند از: رفاه بیشتر، آزادی، انعطاف‌پذیری در ساعات کار و استفاده از همه دانش‌ها، مهارت‌ها و ایده‌هایی که آن شخص دارد. زمانی که یک شخص خود اشتغال باشد یا کارآفرین باشد می‌تواند از تمام افکار، خلاقیت‌ها، استعدادها و مهارت‌هایش در کارش استفاده کند.

اما شخصی که کارمند باشد به مهارت‌ها و استعدادهای مشخص و محدودی نیاز دارد و این امر می‌تواند باعث از بین رفتن و هدر شدن سایر خلاقیت‌ها و مهارت‌ها در این شخص شود.

همان طور که تقریباً قابل پیش بینی است، نتایج تحلیل عواملی را که مانع خود اشتغالی دانشجویان دختر می‌شوند را مشخص کرده است. مهم‌ترین عاملی که مانع خود اشتغالی است عدم حمایت قانونی و جنسیتی است. این عدم حمایت باعث می‌شود دانشجویان دختر نتوانند به راحتی خود اشتغال باشند و خود اشتغالی در جامعه ما رواج پیدا نکند.

زنان نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و قطعا از حقوق انسانی و بشر دوستانه برخوردار هستند. بانوان نیز حق دارند که موانع اشتغال برای آن‌ها نیز از بین برود. از طرفی زمانی که اشتغال برای زنان یک جامعه راحت شود نیمی از جمعیت غیرفعال جامعه نیز رشد فکری و اجتماعی می‌کنند و این امر خود باعث پیشرفت جامعه می‌شود.

عوامل بازدارنده‌ی خود اشتغالی

همانطور که در بالاتر اشاره کردیم، اولین و مهم‌ترین عاملی که مانع خود اشتغالی دانشجویان دختر می‌شود وجود یا عدم وجود موانع حمایتی قانونی و جنسیتی است. اما طبق تحقیقی که آقای یعقوبی، خانوم پریسا نجفی و اله حق وردی در این باره انجام داده‌اند، ۶ عامل مهم دیگر نیز باعث عدم خود اشتغالی و عدم ترویج این مهم در جامعه می‌شود.

ضعف مهارت‌های ارتباطی یکی دیگر از این عوامل است. اساس نتایج یک پژوهش نوبخت نیز این مهم را تایید می‌کند. عامل بعدی ضعف مادی و دانشی است. از آنجایی که برای خود اشتغالی و کارآفرینی افراد نیاز به حداقل بودجه مالی و دانش و تخصص فراوان دارند، بسیاری از دانشجویان نمی‌توانند در این مسیر موفق شوند. به همین جهت است که به کارمندی و کار کردن برای کارفرماها روی می‌آورند.

موانع نگرشی و امنیتی نیز در عدم ترویج خود اشتغالی بانوان تاثیر بسیار زیادی دارد. در بسیاری از جوامع کشور ما، بانویی که خود اشتغالی کنند و کارآفرینی باشد خیلی مورد تایید جامعه پیرامونش واقع نمی‌شود. از طرفی بانوان امنیت کافی برای اقدام به خود اشتغالی و کارآفرینی را احساس نمی‌کنند.

عامل پنجم ریسک ناپذیری در اشتغال و گرایش به راحت طلبی است. این عامل بسیار فراگیر است و در عده زیادی مشاهده می‌شود. کارمند شدن و انجام دادن یک مشخص به صورت ثابت و روزمره بسیار راحت‌تر از برخورد کردن با موانع و ریسک‌های خود اشتغالی است.

آخرین عامل هم که باعث عدم ترویج خود اشتغالی می‌شود، ضعف مهارت مدیریتی فنی و کمبود تسهیلات است.

اقدامات موثر بر ترویج خوداشتغالی

بدیهی است که تمام موانع را به عنوان شخصی عادی در جامعه نمی‌توانیم، حل کنیم. اما برخی از این موانع مربوط به تربیت و نوع آموزش دیدن دانشجویان در دوره‌های قبل از دانشگاه است.

به عنوان مثال ضعف در مهارت‌های نرم مانند: برقراری ارتباط و تخصص کمبود در زمینه دانش و تخصص را می‌توان با برنامه‌ریزی و انتخاب‌های حل کرد. به این ترتیب اگر از همان ابتدای سال‌های تحصیل جوانان ما بدانند که در آینده چه هدفی دارند. اگر بدانند می خواهند در چه زمینه‌ای کارآفرینی یا خود اشتغالی کنند، از همان دوران می‌توانند مهارت‌های مربوطه را کسب کنند.

به صورت کلی پیدا کردن ایکیگای و البته هدف‌های آینده می‌تواند به رفع برخی از این موانع کمک کند.

سخن پایانی

لازم به ذکر است که نباید اهمیت یادگیری مهارت‌ها را در حوزه خود اشتغالی و کارآفرینی دست‌کم بگیریم. آمارهای ذکر شده در این متن از مقاله بررسی ابعاد مختلف خود اشتغالی و موانع آن در میان دانشجویان دختر دانشکده کشاورزی نوشته شده توسط جعفری، یعقوبی و نجفی اله حق وردی استخراج شده است.

برخی از اطلاعات تعمیم داده شده‌اند. به این معنی که اصل تحقیق بر روی دانشجویان دختر دانشکده کشاورزی انجام شده است و ما آن را تعمیم داده‌ایم.